De geur van brood en vers gehakt hout vullen de lucht in Sint-Pieters-Woluwe zodra je Artos en Timber nadert. In deze dagcentra kunnen volwassenen met een mentale handicap zich toeleggen op bakken en hout hakken. Tania Dekens (leidend ambtenaar van Iriscare) en Anne Ottevaere (adjunct-leidend ambtenaar van Iriscare) gingen ter plaatse deze twee originele projecten ontdekken.
Broodjes, wafels, dertiengranenbrood, noten en rozijnen of de houtkap… De geuren die ontsnappen uit de werkplaatsen van Artos nodigen uit tot degustatie. Iedere ochtend doen twee of drie volwassenen met een handicap, vergezeld door twee begeleiders, hun schort aan en zetten hun koksmuts op om zich aan hun ovens te installeren.
In totaal vangt het centrum 21 bakkers op die elkaar aflossen om de smaakpapillen van de klanten te verwennen. “Dit is bijzonder waardevol voor hen,” vertelt directrice Hélène d’Huart. “Wat ze maken wordt immers verkocht.” “Ik kom hier graag,” zegt Melissa, één van de eerste bakkers van Artos. “We maken vanalles: brood, koekjes, speculaas. We maken ook kokosrotsjes.” Elke ochtend wordt het programma van de dag op een bord geschreven. Iedereen weet wat zijn opdracht van de dag is. Sommigen zijn actief in de werkplaats, anderen staan aan de kassa, leveren bestellingen te voet of koken voor iedereen. Getooid met hun koksmuts snijden de koks vandaag de tomaten voor de chili con carne van deze middag. “Ik denk dat het lekker zal zijn,” zegt bakker Augustin verheugd.
Naast die werkplaatsen kunnen de bakkers ook deelnemen aan sportieve of artistieke activiteiten. Elke dag veranderen de groepen en de activiteiten. Het pedagogisch project draait echter in hoofdzaak rond de bakkerij. Elke dag worden ongeveer honderd broden gebakken, waaronder ook krenten- en suikerbrood.
Timber, de grote broer van Artos
Twee kilometer verder, verscholen middenin het Parmentierpark, ontdekken we een tweede dagcentrum: Timber, een pedagogisch project rond houthakken. Het is de grote broer van Artos, aangezien een ex-directeur van Timber het project heeft bedacht en gelanceerd. Vandaag werken de twee dagcentra nauw samen: Timber levert hout aan Artos om te kunnen bakken en Artos geeft hen brood in ruil.
Terwijl de broodjes in de oven gaan bij Artos zijn de houthakkers van Timber ook erg actief. “Op maandag en woensdag zijn ze de hele dag in het bos,” legt directrice Joelle Cabuy uit. “Het hout wordt in het Zoniënwoud gehakt. Vervolgens wordt het bij ons gebracht op een formaat van een meter. We laten het twee jaar drogen en hakken het dan in stukken van 33 cm, 50 cm of een meter naargelang van de bestellingen.” Terwijl de meeste van de 21 houthakkers in het bos actief zijn, blijft een kleine ploeg ter plaatse om hout te leveren. “Ik ben hier graag bij Timber en maak graag leveringen klaar,” zegt Bruno. “We proberen hen zelfstandig en volwassen te maken. We verwachten van hen geen rendement, maar een kwaliteitswerk waarop ze trots kunnen zijn,” legt de directrice uit. “Er is echt een leerproces nodig. Dat vereist een techniek.”
Veiligheid is uiteraard prioritair: veiligheidshandschoenen, helm, fluohesje,… En dan zijn er nog de begeleiders. “In totaal wordt 70 % van het werk gedaan door de opvoeders en 30 % door de houthakkers. Ze zijn dus opgeleid om die 30 % zelf te kunnen beheren,” legt een opvoeder uit. De werkmiddelen werden overigens aangepast zodat de houthakkers zoveel mogelijk taken kunnen uitvoeren.
Timber levert in totaal 500 kubieke meter per jaar. Zo is het dagcentrum onafhankelijk. “Iriscare financiert het gebouw en het personeel. Voor alles in verband met de houtactiviteit zijn we zelfstandig. De houtverkoop financiert het materiaal,” legt Joelle Cabuy uit. “Er is ook een kinesist die we met eigen middelen financieren. Hij hout zich bezig met preventie. Zo begeleidde hij ons in het bos om de houding van de houthakkers te verbeteren. Ondanks onze activiteiten hebben we een zeer laag absenteïsmepercentage.”
Naast het houthakken worden er andere activiteiten georganiseerd: Finse petanque, klimmen, parahockey, culturele uitstappen, …
Elk jaar wordt er een kamp georganiseerd in een totaal nieuwe omgeving. Marokko, Roemenië, de Kilimanjaro, Corsica, Zweden, Zwitserland… Allemaal bestemmingen die de houthakkers van Timber de laatste jaren konden ontdekken. Artos blies zijn eerste kaarsje uit, terwijl zijn grote broer al een stuk ouder is. Timber begon 33 jaar geleden met zijn pedagogisch project rond houthakken. Het is een ervaring waaruit zijn kleine broer ongetwijfeld zijn voordeel zal kunnen blijven halen.