Er wordt steeds meer gesproken over risicobeperkende gebruiksruimten, maar wat zijn dat eigenlijk? Dit initiatief helpt de levenskwaliteit van druggebruikers in onzekere situaties te verbeteren en rust te brengen in de openbare ruimte. In mei 2022 opende Brussel zijn eerste risicobeperkende gebruiksruimte. Drie jaar later zien we positieve resultaten, zowel op het gebied van volksgezondheid als op het gebied van veiligheid.
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gaan bestaansonzekerheid en een toenemende ongelijkheid gepaard met een toename van het druggebruik in de openbare ruimte, met name het gebruik van crack. Risicobeperkende gebruiksruimten vormen een innovatieve oplossing om die situatie aan te pakken.
Wat is een risicobeperkende gebruiksruimte?
Dat is een veilige gebruiksruimte. Gebruikers kunnen de drugs die ze zelf meebrengen ter plaatse in veilige omstandigheden gebruiken. Dit initiatief helpt de gezondheidsrisico’s die aan druggebruik verbonden zijn te beperken, vermindert het aantal overdoses en gaat de verspreiding van overdraagbare ziekten tegen. Als de gebruiker dat wenst, kan hier contact gelegd worden om begeleiding te krijgen, of zelfs zorg en een behandeling. Op termijn verlaagt dit systeem de onveiligheid, vooral op de openbare weg en in stations van het openbaar vervoer.
Hoe werkt het precies?
Wanneer personen aanbellen aan de deur, worden ze onmiddellijk uitgenodigd om naar het onthaal te gaan. Personen die de gebruiksruimte willen bezoeken, moeten systematisch hun product tonen aan het onthaal voordat ze naar de wachtruimte gaan. Psychoactieve stoffen mogen alleen gebruikt worden in de ruimte die bestemd is voor de consumptie van drugs. Daar zijn altijd twee hulpverleners aanwezig om contact te leggen, informatie uit te wisselen en de groep te begeleiden. Elke persoon mag per bezoek 30 minuten in de gebruiksruimte doorbrengen.
Na hun consumptie worden de personen naar de rustruimte geleid, een rustige en serene plek. Hier is de prioriteit van het team te waken over de bewustzijnstoestand van de personen, zo nodig via een specifieke monitoring.
Voor iedereen die daarom vraagt, is er steeds tijd voor verpleegkundige verzorging, sociaal-administratieve ondersteuning en de opstart van een zorgtraject via een specifieke consultatie. Dat is wat het Brusselse model bijzonder maakt: er is een zorgtraject gekoppeld aan de risicobeperkende gebruiksruimte. Het biedt personen die door hun situatie geen toegang hebben tot zorg de mogelijkheid om een zorgtraject op te starten.
Positieve resultaten
In mei 2022 opende de eerste Brusselse risicobeperkende gebruiksruimte, GATE. De vzw Transit en het Medisch-Sociaal Opvangcentrum (MSOC) staan in voor de werking en het beheer van dit centrum.
Een verslag maakt de balans op van de eerste twee werkingsjaren en toont overtuigende resultaten. Zo zien we een daling van het druggebruik in de openbare ruimte: meer dan zeven op de tien begunstigden zeggen dat als dit centrum niet bestond, ze geen ander alternatief zouden hebben dan op straat drugs te gebruiken. Concreet kon het centrum in de geëvalueerde periode meer dan 16.000 consumptiehandelingen in de openbare ruimte voorkomen! Dat draagt sterk bij tot de vermindering van het onveiligheidsgevoel.
Merk ook op dat GATE sinds zijn opening 972 verschillende personen verwelkomd heeft. De meesten van hen (70%) kwamen rechtstreeks uit de dichtstbijzijnde wijken.
Hoewel de risicobeperkende gebruiksruimte geen zaligmakend antwoord is op een complexe problematiek, is ze een essentieel onderdeel van het ondersteuningsnetwerk voor de meest kwetsbare mensen.
Kom meer te weten over GATE in deze video, op de website van GATE en in haar activiteitenverslag 2022-2023.
